We spraken met LHBT-supportersgroepen uit de Engelse Premier League over het veranderen van de mentaliteit in de voetbalwereld

Na grondige documentatie tijdens seizoen 2012/2013 meldde de supportersclub dat de aanhang van Brighton het mikpunt van homofobe leuzen was bij 72 procent van de tegenstanders dat seizoen, waaronder tenminste 70 procent van de uitwedstrijden en ten minste 57 procent van alle wedstrijden. Dit varieerde van individuele leuzen tot groepsliederen, intimidatie en enkele aanvallen.

Het geval van Brighton is uniek: de band van de stad met de LHBT-gemeenschap is al decennialang de bron van bittere kritiek en spot van rivaliserende supportersgroepen. Wat het rapport zo deprimerend maakte, was het aantal supporters – de meesten verre van lokale rivalen – dat tijdens wedstrijddagen homofobe liederen laat horen. Het rapport noemt elk geval van homofobe in detail, met daarbij supporters uit verschillende voetbaldivisies.

Sommige wedstrijden waren bijzonder treurig. De competitieduels tegen Hull, Burnley, Leicester, Huddersfield, Bolton en Crystal Palace worden allemaal genoemd. Daarnaast werd het FA Cup-duel met Arsenal in januari 2013 ontsierd door aanhoudende homofobie liederen. Dit leverde veel aandacht op van de media, alhoewel het lang niet zo erg was als vaker dat seizoen in het stadion van Brighton, en zorgde voor grote schaamte bij Arsenal, een club met grote campagnes voor gelijkheid en diversiteit.

Iets meer dan een maand later, in februari 2013, werden de Gay Gooners officieel erkend als Arsenals eerste officiële LHBT-supportersgroep. Dit was de eerste van zulke officiële organisaties in de Engelse Premier League.

Dit was geen reflex naar aanleiding van de homofobe liederen tijdens Brighton – Arsenal. Verre van dat. De Gay Gooners bestond al jaren, met leden die samen wedstrijden bezochten, ver voor 2013. Desondanks werd de behoefte aan een officiële LHBT-supportersgroep kraakhelder na de wedstrijd van Arsenal tegen Brighton. Zichtbaarheid van de LHBT-supporters, een herinnering aan het feit dat supporters van alle verschillende seksualiteiten aanwezig zijn bij wedstrijden, was een van de eerste prioriteiten.

Toen ik sprak met de huidige voorzitter van de Gay Gooners, Dave Raval, maakte hij duidelijk dat er moeilijkheden waren in de eerste maanden nadat de groep officieel erkend was door de club. “We hebben de laatste drie jaar meegedaan aan London Pride. In 2013, het eerste jaar, tweette Arsenal iets van: ‘We wensen de Gay Gooners morgen succes op de Gay Pride’ en dat leverde een hele hoop vijandige tweets op, moet ik zeggen.”

Ondanks aanmoediging en begrip van de meerderheid van de supporters, protesteerde een minderheid tegen een spandoek voor de Gay Gooners in het stadion van Arsenal. Dit was precies zoals het ging bij andere supportersgroepen, zoals de regionale en overzeese groepen. Desondanks zagen velen niet in waarom de Gay Gooners zichtbaar aanwezig moesten zijn in het stadion.

Dave heeft daar een kort antwoord voor. “We willen gewoon onze aanwezigheid normaliseren binnen de voetbalcultuur. We zijn mensen, we zijn voetbalsupporters, we bestaan en we zijn met veel.”

Dit is meer dan alles een fundamenteel punt voor de zichtbaarheid van LHBT-supporters. De hoop is dat wanneer mensen erkennen dat ze op de tribunes schouder aan schouder staan met supporters met verschillende seksualiteiten, ze goed nadenken voordat ze hen discrimineren. Het Gay Gooners-spandoek is vandaag de dag permanente aanwezig bij thuiswedstrijden van Arsenal en het bewijs toont aan dat het een positief effect heeft.

Toen Arsenal Brighton in januari 2015 opnieuw lootte in de FA Cup, was het begrijpelijk geweest als de leden van de Gay Gooners de wedstrijd over hadden geslagen. In plaats daarvan waren ze vastberaden om een herhaling van 2013 te voorkomen. Dave: “Toen we zagen dat we in 2015 dezelfde wedstrijd zouden spelen, zeiden we: ‘We willen het homofobe gedrag stoppen. We willen een voorbeeld zijn.'”

“In het programmaboekje van de wedstrijd voor het duel met Brighton schreef de club: ‘Succes bij Brighton, sta achter het elftal, maar we accepteren geen homofoob gedrag.’ Daarna stuurde de club een e-mail met dezelfde boodschap naar iedereen van Arsenal die een kaartje had gekocht voor de wedstrijd. Er werd over gesproken in de supportersbussen op weg naar de wedstrijd. Ondertussen hadden we met de politie en stewards van Brighton gesproken. We zeiden: ‘Als iemand het doet, moet je het stoppen en meteen een punt maken.'”

“En wat gebeurde er? Ik geloof dat twee of drie individuen wat dingen riepen en zij zijn meteen door de groep of stewards gestopt. Dat was het. We gingen van 2013, met duizenden Arsenal-supporters die samen homofobe liederen zongen, naar 2015 waar praktisch niemand het deed. Dat is een enorme verandering en het bewijst dat we dingen voor elkaar kunnen krijgen.”

Volgens de anekdotes is het contrast tussen de twee wedstrijden reden voor voorzichtig optimisme. De zichtbaarheid van Gay Gooners – het gezamenlijke effect van hun naamsbekendheid, de steun van de club en het tonen van hun spandoek – was hierin het belangrijkst. Maar er is nog veel meer dat erop wijst dat de houding in voetbal verandert.

In de jaren zeventig, tachtig en negentig was giftige homofobie vaste prik in de meeste voetbalstadions. We moeten niet vergeten dat Justin Fashanu – tot op de dag van vandaag de enige openlijk homoseksuele voetballer uit de Premier League – werd uitgescholden door supporters, managers en spelers nadat hij zijn geaardheid publiekelijk bekend had gemaakt in 1990. Er is een reden dat sindsdien geen enkele speler uit de kast is gekomen. De vervolging en latere zelfmoord van Fashanu staan in het collectieve geheugen van het Engelse voetbal gegrift.

Vandaag de dag ligt het anders. In 2013 hadden de Gay Gooners een paar honderd leden, op dit moment zijn het er bijna vijfhonderd. Hun sociale evenementen worden drukbezocht. De club steunt ze in alles, van publiciteit tot actieve campagnes, en ze hebben kennelijk regelmatig een gesprek met de directie van Arsenal. Wat betreft de officiële erkenning van LHBT-supportersgroepen hebben andere clubs het voorbeeld van Arsenal gevolgd.

Norwich heeft de Proud Canaries. Tottenham heeft de Proud Lilywhites. Manchester City heeft de Canal Street Blues. Dit zijn drie van de meer ontwikkelde groepen – ze zijn alledrie gevormd in 2014 – maar andere groepen ontstaan ook langzaam maar zeker in het Engelse profvoetbal. West Hams Pride of Irons en Charlton Athletics Proud Valiantszijn recentelijk officieel erkend door hun clubs.

Als ik praat met Chris Paouros, voorzitter van de Proud Lilywhites, wordt duidelijk dat de uitbreiding van het aantal LHBT-supportersgroepen enorm veel moed geeft aan degenen die strijden tegen homofobie in de sport. Net als bij hun Noord-Londense rivalen van Arsenal lijkt er de afgelopen jaren vooruitgang te zijn geboekt bij Tottenham. Als ik vraag of de houding ten opzichte van de LHBT-gemeenschap is verbeterd sinds de officiële start van de Proud Lilywhites, zegt Chris: “Ik kan je geen statistieken laten zien, maar voor mijn gevoel is er absoluut vooruitgang geboekt.”

Chris gaat verder: “Toen onze vlag voor het eerst werd gehesen, was er wel wat tegengas. Er waren wat nare reacties. Het werd zo verwoord: ‘Waarom moeten zij een vlag hebben en anderen niet? Waarom zijn zij een speciale groep en anderen niet?’ De club reageerde, volledig terecht, als volgt: ‘Iedereen kan een supportersgroep beginnen en iedereen kan een vlag meenemen naar het stadion.'”

“Ze hebben het heel eerlijk en direct behandeld, wat goed was. We willen niet gezien worden als een speciale groep. Het ding is dat wanneer er in het voetbal supporters gediscrimineerd worden, die zich altijd als tegenreactie organiseren rond discriminatie.”

“Alsnog geloof ik dat we de laatste twee jaar een verschil hebben gemaakt. En wij zijn niet de enigen: de wereld is ook veranderd. Heel veel dingen vallen tegelijk in elkaar. Er zijn nu zo veel LHBT-supportersgroepen.”

De Proud Lilywhites zijn proactief betrokken bij de strijd tegen onverdraagzaamheid in het voetbal. Ze werken samen met Football v Homophobia en Tottenham Hotspur om een anti-discriminatieboodschap over te brengen op de supporters. Voorafgaand aan de uitwedstrijd van de Spurs tegen Manchester City in februari droegen de spelers van beide teams tijdens de warming up trainingsshirts van Football v Homophobia. Het feit dat beide clubs de logistieke steun leverden om dat te laten gebeuren is enorm bemoedigend. Gecombineerd met de opvallende boodschappen voor de campagne rondom het Etihad stadion, kan dit gebaar niet overschat worden.

Chris vertelt: “Tijdens een grote wedstrijd als die, met een enorme hoeveelheid aandacht, is dat een groot ding om te doen wat betreft zichtbaarheid. Met de wereldwijde populariteit van de Premier League wil je naar de rest van de wereld zeggen: ‘Homofobie wordt niet geaccepteerd in de Engelse Premier League.’

“Er zijn nog zo veel landen met gruwelijke wetten over homoseksualiteit en – alhoewel ik niet zeg dat we alle wereldproblemen aan het oplossen zijn – wanneer rolmodellen zoiets dragen, maakt dat voor jonge homoseksuele mannen of lesbische vrouwen in landen waar homoseksualiteit illegaal is een groot verschil.

“Opeens denken de mensen om je heen misschien anders over wat het betekent om LHBT te zijn.”

Alsnog wil Chris duidelijk maken dat de Proud Lilywhites niet proberen een revolutie te veroorzaken in het voetbal. Hun boodschap is vrij simpel. “Ik heb geen interesse in stadionverboden of mensen die eruit worden gezet, ik ben niet geïnteresseerd in de criminalisering van anderen,” zegt Chris.

“Maar je moet realiseren wat wel en niet acceptabel is. Het gaat niet om het beledigen van een ander. Het gaat er niet om dat ik me beledigd voel. Je moet de impact beseffen van de dingen die je roept. Je moet erkennen dat je mensen buitensluit, dat je zegt dat iemand niet welkom is in de voetbalwereld.”

“Wat wij zeggen is: ‘Als je een supporter van Tottenham Hotspur bent, ben je hier welkom ongeacht je seksuele voorkeur’. Dat is waarom we onze vlag tonen in het stadion.”

Ondanks de positieve ontwikkelingen van de afgelopen paar jaar is er nog veel terrein om te winnen voor de LHBT-supporters. Alhoewel de Gay Gooners, Proud Lilywhites en de rest gesteund lijken en in een positie zitten om verder te groeien, moet ik zeggen dat slechts een kleine minderheid van de 92 profclubs in Engeland officieel erkende LHBT-supportersgroepen heeft. Als ik praat met Di Cunningham, oprichter van de Proud Canaries, wordt duidelijk dat de bestaande groepen het gevoel hebben dat er nog veel meer moet gebeuren.

Di benadrukt dat houdingen wel aan het verbeteren zijn. Norwich negeert discriminatie tegen LHBT niet, wat ook logisch is gezien de legendarische status van Justin Fashanu bij de club. Fashanu is tot nu toe de enige profvoetballer die tijdens zijn carrière zijn homoseksualiteit uitte. Maar Di heeft het gevoel dat andere clubs meer hun best moeten doen. “De groep heeft geen cent gekost. Er is niet in geïnvesteerd buiten de club,” zegt ze.

“We hebben nog een lange weg te gaan. Er zijn een aantal groepen, maar nog niet bij alle teams in de Premier League. Manchester United heeft bijvoorbeeld geen groep. We willen dat er overal dingen gebeuren.”

In de kern komt het allemaal aan op zichtbaarheid. Als elke club een LHBT-supportersgroep heeft, kan seksualiteit niet langer een punt zijn om de tegenstander verbaal of fysiek over aan te vallen. Met het realiseren van een LHBT-supportersgroep binnen elke supportersgroep, komt een acceptatie van dat feit. Zo wordt een vorm van discriminatie volledig ondermijnd.

Dat kan alleen maar goed zijn voor het voetbal, wat je seksualiteit ook is.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.