We bespraken hartfalen in de voetballerij met de medisch hoofdofficier van FIFPro

De voetbalwereld stond gisteren even stil toen Abdelhak Nouri naar de grond ging tijdens een oefenwedstrijd van Ajax. Appie stond maar niet op en al snel werd duidelijk dat het mis was. De twintigjarige speler had last van hartritmestoornissen, werd succesvol gereanimeerd en met een traumahelikopter naar het ziekenhuis gebracht.

Nouri is nu gelukkig buiten levensgevaar. Hij wordt in slaap gehouden, om zijn herstel zo soepel mogelijk te laten verlopen. Om meer te weten te komen over hartfalen in de voetballerij, hoe het voorkomen kan worden en wat de protocollen zijn als het mis gaat, spraken we met dr. Vincent Gouttebarge, medisch hoofdofficier van FIFPro, de wereldwijde vakbond voor profvoetballers.

VICE Sports: Vincent, zag je het gisteren gebeuren op televisie?
Dr. Vincent Gouttebarge: Ik was een beetje aan het zappen toen ik op Ziggo Sport opeens zag dat er een speler op de grond lag. Het zag er direct ernstig uit.

Hoe belangrijk zijn de eerste minuten van de behandeling nadat een voetballer neer gaat met hartproblemen?
Hoe langer je wacht, hoe minder groot de kans is dat je iemand weer volledig terug in het leven zet bij hartfalen. We weten dat de kans op overleven toeneemt tot 75 procent als je binnen drie tot vijf minuten reanimatie en defibrillatie toepast. In het geval van Nouri lijkt het uiteindelijk gelukkig om hartritmestoornissen te gaan in plaats van een hartstilstand. Een hartritmestoornis is minder ernstig op dat moment, maar voor de speler zelf moet wel worden gekeken wat voor type stoornis het is.

Wat voor hartritmestoornissen bestaan er?
Het hart kan te snel, te langzaam of onregelmatig kloppen. Dat kan leiden tot hartkloppingen, benauwdheid, kortademigheid, pijn op de borst, duizeligheid of misselijkheid. Er zijn verschillende oorzaken mogelijk. Een van de oorzaken is leeftijd, maar dat valt in het kader van profvoetballers meestal af. De oorzaak kan ook een hartziekte zijn, of bijvoorbeeld iets erfelijks. Het kan ook worden uitgelokt door stress, hyperventilatie of koorts. Ik denk dat de komende weken voor Nouri in het teken staan van het kijken naar wat voor hartritmestoornis het in dit geval is en wat de oorzaken zijn.

Hoe vaak worden profvoetballers gecheckt op hartproblemen?
Als voetbalvakbond hebben we ons sterk gemaakt om elk jaar een hartkeuring te hebben bij elke professionele voetballer. In Nederland is dat gelukkig goed geregeld. In andere landen helaas vaak nog niet, omdat clubs vaak hun geld liever uitgeven aan iets anders dan een preventieve hartkeuring, omdat het kostbaar is. Maar in Nederland is de Vereniging van Contractspelers (VVCS) als vakbond met de clubs en KNVB overeengekomen dat het in de licentie betaald voetbal staat, dus men ontkomt er niet aan.

Hoe waterdicht is zo’n hartkeuring?
Je meet aan de hand van de instrumenten die je hebt, maar dat voorkomt niet voor honderd procent dat er spelers neergaan op het veld. Cheikh Tioté was hiervoor het laatste grote voorbeeld van een speler die tijdens zijn werk neerging in China. Tioté is natuurlijk jaar in jaar uit in Nederland en Engeland op valide wijze gekeurd en speelklaar verklaard. Toch ging het mis. Dat geeft aan hoe moeilijk het is om hartproblemen te voorspellen. Vanuit het perspectief van de vakbond kunnen wij niet meer doen dan zorgen dat de keuring verplicht is, en dat bij alle trainingen en wedstrijden een goed getrainde medische staf en de best mogelijke apparatuur aanwezig zijn, zoals een Automatische Externe Defibrillator (AED, red).

Je noemt het profvoetbal Nederland als goed voorbeeld. Is het in de amateursport ook op orde?
Bij zo’n tachtig procent van de plaatsen waar in Nederland georganiseerd wordt gesport, denk aan sportcomplexen, gymzalen en zwembaden, is zo’n AED aanwezig. Ik ga er ook vanuit dat elke amateurclub iemand heeft die een EHBO-cursus heeft gedaan. De infrastructuur is hier op zich goed en dat is belangrijk, ook omdat bij amateursporten niet altijd een ambulance paraat staat voor noodgevallen.

In welke landen is dit minder goed geregeld?
In gebieden als Oost-Europa en Azië is dit zelfs op het hoogste profniveau vaak niet goed geregeld. Dik een jaar geleden viel een speler van 26 jaar oud neer in de eredivisie van Roemenië, zijn naam was Patrick Ekeng. Hij overleed plotseling nadat hij op het veld bezweek. Er was ook geen ambulance en medisch noodteam aanwezig in het stadion, zoals we dat gisteren wel zagen in Oostenrijk. In Roemenië hadden ze niet eens een goed werkzame AED om te defibrilleren. Zo’n apparaat kost nog geen 1.000 euro.

Hoe vond je dat de maatregelen gisteren in Oostenrijk werden genomen op het veld?
Ik vond het er heel goed uit zien, al hebben ze natuurlijk niet alle beelden laten zien, wat ik verstandig vind. In principe hebben ze goed gehandeld. De sportarts van Ajax is goed getraind en weet welke actie hij moet ondernemen en alle apparatuur was aanwezig. In de medische wereld hanteren we protocollen voor een optimale en juiste uitkomst. Er is, van wat ik heb kunnen zien, conform protocol gehandeld, met twee ambulances op het veld en afscherming. Oostenrijk is ook een land waarin dit soort dingen over het algemeen goed geregeld zijn. Dat zag je terug.

Dienen die zeilen puur als afscherming voor de buitenwereld?
Precies, je weet hoe het gaat, iedereen gaat kijken. Mensen gaan filmpjes maken, het komt op YouTube en Twitter. Op dat moment moet je de professionals hun werk laten doen in alle rust, zonder extra druk. De druk is sowieso al immens als het om het redden van een mensenleven gaat.

Jullie hebben als vakbond veel onderzoek gedaan naar de mentale druk van topsport. Hebben jullie ook onderzoek gedaan naar wat er mentaal met een speler gebeurt als hij of zij een gebeurtenis als dit meemaakt?
Dat hebben we nog niet onderzocht specifiek in het geval van hartproblemen. Maar je kan het natuurlijk zien als een ernstige levensgebeurtenis voor de speler zelf, zijn medespelers en de tegenstanders. We weten dat een ernstige levensgebeurtenis kan leiden tot psychische klachten. Dus ik denk wel dat Ajax en Werder Bremen een psychologische vinger aan de pols houden bij hun spelers en staf. Een positieve uitkomst van het herstel van de speler is natuurlijk bevorderend voor de vermindering van psychische klachten.

Gelukkig zijn de eerste berichten relatief positief.
Ja, die zijn positiever dan we hier ook in eerste instantie dachten. Nu moet de oorzaak van het probleem vastgesteld worden. Dat staat centraal voordat je een stap verder gaat richting de behandeling, revalidatie en een terugkeer naar sport.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.