De vergeten vliegtuigcrash van FC Pakhtakor Tashkent
Foto via @fc_pakhtakor

FYI.

This story is over 5 years old.

Sport

De vergeten vliegtuigcrash van FC Pakhtakor Tashkent

Het tweede gedeelte van de twintigste eeuw werd gekenmerkt door ongelofelijke vliegtuigrampen, waarbij vaak meer dan honderd mensen omkwamen.

Terwijl de kosten van het vliegen daalden, steeg het aantal passagiers. Het was bijna onvermijdelijk dat het zou leiden tot meer vliegtuigcrashes, in ieder geval op de korte termijn.

Veel van de beroemde gevallen waren ongelukken met sportteams aan boord. Het feit dat teams meestal als groep ergens heen gaan, betekent dat als het fout gaat het dus snel op grote schaal fout gaat.

Als je alleen naar ongelukken met sporters kijkt, zie je dat de jaren zeventig bol stonden van tragedies in de lucht. Tijdens de herfst van 1970 verdwenen twee Amerikaanse footballteams bijna volledig door vliegtuigongelukken; in 1972 crashte een Uruguayaans rugbyteam in de Andes, waarna overlevenden twee maanden lang daar moesten overleven; in 1975 overleed er een Formule 1-held door een vliegtuigongeluk en een volledig Amerikaans basketbalteam overleed na een crash in 1977. Ook in het voetbal kwamen dit soort ongelukken helaas voor. De meeste Europese voetbalsupporters zijn bekend met de verhalen van Matt Busby’s Manchester United in 1958 en het elftal van Torino in 1949. De Engelse ploeg was betrokken bij een crash bij München, waarbij 23 mensen overleden. Acht daarvan waren United-spelers, waardoor het team dat op weg was het Engelse voetbal te domineren flink werd aangetast. Bij Torino overleefde geen enkel teamlid een vliegtuigcrash tegen een muur van de Basilica di Superga , op een heuvel net buiten Turijn. Maar een minder bekend verhaal uit de vorige eeuw is het verhaal van FC Pakhtakor.

Advertentie

Het wrak van Torino’s vliegtuig.

In 1979 kwam het volledige eerste team van Pakhtakor om na een botsing met een ander vliegtuig in de lucht, terwijl ze onderweg waren naar een wedstrijd in Wit-Rusland. De crash was een tragisch ongeluk, maar de communistische Russische regering stopte het incident in de doofpot.

De club kwam uit de Oezbeekse hoofdstad Tashkent en de naam Pahtakor betekent ‘katoenboer’. Het was de enige club uit Oezbekistan die meedeed aan de hoogste Sovjet-competitie, waardoor het team de trots van het gebied was. Ook de secretaris van de Oezbeekse Communistische Partij, Sharof Rashidov, was groot fan van de club.

Begin 1979 had het team van Pakhtakor al doodsangsten moeten doorstaan. Een vlucht naar Indonesië had zoveel turbulentie dat de spelers last hadden van nachtmerries en ernstige vliegangst. Ze zullen wel even hebben getwijfeld voordat ze in de Tupolev TU-134 naar Wit-Rusland stapten met honderd andere passagiers.

Op het asfalt van het vliegveld was nog niet te merken dat het in de lucht drukker was dan normaal. De leider van de Sovjet-Unie was namelijk op weg naar de Krim. Dit zorgde voor wat ongeregeldheden in het gebied, omdat het luchtruim leeg moest blijven voor zijn privétoestel. Dat betekende dat andere vliegtuigen gebruik moesten maken van het kleinere vlieggebied in de omgeving. De kans op een botsing was opeens aanzienlijk groter.

Na een tussenstop in Donetsk gebeurde het drama in de lucht boven de stad Dniprodzerzhynsk.

Advertentie

Het verongelukte team van Pakhtakor. (Foto via)

Eerst werd het vliegtuig met de voetballers aan boord de verkeerde kant op gestuurd. Toen de luchtverkeerscontrole erachter kwam dat ze recht op een tweede vliegtuig afvlogen, zeiden ze tegen dat toestel dat ze moesten stijgen. “Begrepen,” klonk er als antwoord. Maar dat kwam niet van het juiste vliegtuig, en ook niet van het toestel waar het team van Pakhtakor in zat. Er was een derde vliegtuig dat gehoor gaf aan het bevel, dat wel omhoog klom. De andere twee vliegtuigen gingen nog steeds recht op elkaar af.

Het resultaat was een frontale botsing die niemand overleefde. In totaal vielen er 178 doden. Onder hen waren veertien spelers en drie stafleden van Pakhtakor.

Brehznev’s vlucht speelde een grote rol in de crash. Misschien dat dat de reden was dat de media in de Sovjet-Unie zich niet haastten om er verslag van te doen. Het bericht kwam eerst in Moldaavse en Wit-Russische kranten naar buiten, de volgende dag. Pas een week na de crash deed een Russische krant er verslag van. Er werd verteld dat de spelers van Pakhtator waren begraven, maar niet wat hun dood had veroorzaakt.

Er werd gerouwd in heel Oezbekistan, en natuurlijk in heel de Sovjet-Unie. Pakhtakor was een populair team en ze vertegenwoordigden een regio van meer dan vijftien miljoen mensen. Het ging om meer dan een voetbalclub; er waren 178 doden gevallen, niet alleen die 17 van de club. Maar Pakhtakors status, vooral in de Oezbeekse regio, zorgde er wel voor dat de ramp dichterbij huis kwam voor iedereen. Het benadrukte hoeveel levens er waren verloren.

Advertentie

In Tashkent staat nu een beeld ter herdenking van het team. (Foto via)

Het is makkelijk om in te beelden hoe een ramp van deze grootte het einde van een voetbalclub kan betekenen. Voor Pakhtakor had het verlies van het actieve elftal genoeg kunnen zijn om gedegradeerd te worden tot een organisatie die niks meer te organiseren had. Toch heeft de club de ramp overleefd. Sterker nog, slechts twaalf dagen na de crash speelden ze weer een wedstrijd.

Hoofdcoach Oleh Bazylevych zat niet in het vliegtuig en kreeg de taak om club weer op te bouwen. De autoriteiten in het Sovjet-voetbal instrueerden clubs om spelers beschikbaar te stellen voor de Oezbeken, zodat ze de rest van het seizoen gewoon mee konden doen. Een van die spelers werd Gennadi Denisov, die uiteindelijk vierhonderd wedstrijden voor de club zou spelen.

De competitie garandeerde Pakhtakor ook dat ze drie jaar lang niet zouden degraderen, maar Pakhtakor kwam niet eens in de buurt van degradatie. In 1982 werden ze zelfs zesde, hun hoogste klassering allertijden. Na het opbreken van de Sovjet-Unie won de club in de hoogste competitie van Oezbekistan meer dan elf titels.

De club had heel makkelijk weg kunnen vallen nadat ze hun elftal verloren. Toch zijn ze blijven bestaan dankzij lokale hulp en hun enorme invloed op het gebied dat ze vertegenwoordigen. Het verlies was enorm tragisch, maar er was nooit twijfel of Pakhtakor zou blijven bestaan.

De club eindigde als achtste in het seizoen van 1979 en natuurlijk bleven de fans naar de wedstrijden komen. De bijna religieuze fascinatie die voetbal kan creëren en de regionale trots zorgden ervoor dat de fans ook na het verlies van de spelers nergens anders wilden zijn dan in het stadion om hun team weer aan te moedigen.

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.