De Thaise prins die aan de wieg stond van de Formule 1

Hij zou die maandagochtend kerstinkopen gaan doen, maar zijn hart hield er mee op. De man kon niet gereanimeerd worden en stierf ter plekke.

Eerst wist niemand wie de man was. Zijn Aziatische uiterlijk en een handgeschreven brief die hij bij zich droeg, in andere taal geschreven, deden vermoeden dat hij niet uit Kensington kwam. Maar de winkelende mensen die de man door zijn knieën zagen zakken, kenden zijn echte identiteit niet.

Zijn naam was Birabongse Bhanudej Bhanubandh, prins van Thailand. Hij was een van de coureurs die meedeed aan het allereerste WK Formule 1 in Silverstone, dat in 1950 werd gehouden.

Tijdens die eerste race gebruikte de prins niet zijn volledige naam. Dat zou immers nogal lastig zijn voor de verslaggevers. Hij racete dus als B. Bira. De prins werd geboren in Thailand, dat toen nog Siam heette, in juli 1914. Als jongeman verhuisde hij naar Engeland om les te krijgen bij Eton en later Cambridge. Op zijn dertiende werd Bira weeskind en besloot de koninklijke familie dat Chula, de oudere neef van Bira, de voogdij zou krijgen over de jongste prins. De neefjes trouwden allebei met een Engelse vrouw.

Hij was trots op zijn Thaise afkomst, maar voelde zich thuis in de Westerse cultuur en de upperclass van Engeland. Zo raakte Bira gefascineerd door autosport. Ze zeggen dat hij als klein kind in Thailand al gek was van auto’s, nadat hij op de schoot van zijn chauffeur rondjes mocht rijden door het koninklijk park. Maar in Engeland kwam zijn passie pas echt tot ontwikkeling. Hij kocht meteen een auto toen hij mocht en reed al snel rond op circuits.

Chula financierde de racecarrière van Bira met geld van de Thaise koninklijke familie. Hij werd ook zijn manager. Ze noemden hun team de White Mouse Stable, maar ondanks die naam schilderden ze hun auto’s lichtblauw. Die kleur werd in racekringen al snel “Bira Blue” genoemd. Bira zelf zag er ook niet verkeerd uit, met een blauwe overall van Thaise zijde en een sjaaltje met stippen.

Bira wordt tegenwoordig vooral herinnerd om zijn deelname aan de Formule 1 en de allereerste Grand Prix ooit, maar voor de Tweede Wereldoorlog blonk hij pas echt uit als coureur. Motorsport was toen nog vrij amateuristisch, met rijke mannen die hun geld uitgaven een dure, luide en vooral gevaarlijke wagens. Er waren wat professionals die reden voor grote autofabrikanten, maar de meeste coureurs reden voor de adrenaline. Bira hoorde bij die laatste groep.

En hij was een van de besten. Hij deed in 1935 voor het eerst mee aan grote races en behaalde meteen een tweede plek bij zowel de Grand Prix van De Dieppe als die in Berne. Het jaar daarna won hij de Coupe Prince Rainier, een evenement rondom de Grand Prix van Monaco, plus de JCC International Trophy, Grand Prix de Picardie en de Albi Grand Prix.

Door de onrust die in 1939 in Europa ontstond kwam de carrière van Bira stil te liggen. Zijn beste jaren achter het stuur lagen achter hem. Na de oorlog ging hij weer de circuits op, maar hij merkte dat de sfeer was veranderd. Er was een nieuwe generatie coureurs opgestaan, vol brutale jonge mannen die aan de dood waren ontsnapt in tanks of vliegtuigen. Ze zochten nieuwe manieren om spanning te voelen. Bira kreeg bovendien minder geld vanuit Thailand door de oorlog en hij kreeg ruzie met Chula, die in 1963 overleed aan kanker. Het was allemaal niet meer zoals vroeger, voor de oorlog.

Maar Bira behaalde toch nog een aantal succesjes. Hij heeft een speciaal plekje in de geschiedenis van de autosport door zijn deelname aan de eerste Formule 1 WK Grand Prix op Silverstone in 1950. Hij kwalificeerde zich als vijfde voor de race, maar hield ermee op na 49 laps toen hij door zijn brandstof heen was. De vier jaar daarna zou hij nog regelmatig meedoen aan de Formule 1. Omdat de White Mouse Stable niet meer bestond, deed Bira namens verschillende stallen mee. Hij stopte met racen in 1954, na het winnen van de Grand Prix des Frontières.

Het was in de jaren dertig niet zo gek dat een jonge aristocratische man aan autosport deed, maar een niet-Europese coureur was wel bijzonder. Dat was ook na de oorlog nog zo. In de line-up van de eerste F1-race was hij een van de twee niet-Europeanen. De ander was de Argentijn Juan Manuel Fangio, die uit zou groeien tot een van de grootste legendes uit de sport. Het zou na Bira nog 26 jaar duren voordat er weer een Aziaat mee zou doen. Bira is nog altijd de enige Thai die ooit aan een F1-race heeft meegedaan.

Na zijn pensioen ging Biro door met sporten. Hij ging zeilen en deed mee aan de Olympische Spelen van Melbourne (1956), Rome (1960), Tokio (1964) en München (1972). Er is weinig bekend over zijn leven buiten de motorsport. De uitslagen van de races zijn allemaal bijgehouden, maar niemand heeft vastgelegd hoe het dagelijks leven van een Thaise prins in Engeland er in die tijd uitzag. Wat we wel weten is dat hij in totaal zes keer getrouwd is, met vijf verschillende vrouwen. Uiteindelijk trouwde hij wel weer met zijn eerste vrouw Ceril, waarmee hij de laatste jaren van zijn leven doorbracht. Bira was daarnaast betrokken bij het runnen van een vliegtuigmaatschappij en een aantal andere bedrijven, maar zijn zakelijke carrière was minder succesvol dan zijn carrière in de autosport. Hij kreeg vanuit Thailand genoeg geld om zijn ding te doen.

Dertig jaar na zijn dood wordt Bira nog steeds herinnerd om zijn tijd achter het stuur. Hij was een pionier als eerste Aziatische coureur in een Grand Prix en is onderdeel van F1-geschiedenis. Hij is het perfecte voorbeeld van de snelheidsduivels die in de jaren dertig de weg vrij baanden voor de sport.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.