Corruptie, nepnieuws en geweld: de strijd van Marokkaanse ultras

Dit is het startsignaal. Binnen een paar seconden breidt de vlammenzee zich uit tot elke hoek van het stadion. Overal zie je felrood licht van bengaalse fakkels en niet veel later verdwijnt het stadion in een rookwolk. Niemand ziet nog wat van de wedstrijd, maar de pot wordt niet gestaakt. Het lijkt niemand wat uit te maken. Dan klinkt opeens uit duizenden kelen het beroemde clublied: Tanjawi Rassi 3ali.

En daarmee is ook het hoogtepunt van de wedstrijd bereikt. Wat zich hier afspeelt, is typisch voor de supporters van de Ultras Hercules, de ultragroepering van de Marokkaanse eredivisionist Ittihad Riadi Tanger, kortweg IR Tanger. Een actie als deze gebeurt normaal gesproken vaak in een seizoen, maar de Ultras Hercules boycotten al een tijdje wedstrijden van hun eigen club.

De ultras hebben besloten dit seizoen maar één uit- en thuiswedstrijd te bezoeken. Daarnaast heffen ze de boycot soms tijdelijk op voor belangrijke wedstrijden. Vandaag is zo’n dag: IR Tanger ontvangt MAS Fez voor de return in de halve finale van het Marokkaanse bekertoernooi.

Het pyrospektakel van de Ultras is indrukwekkend, maar ook verboden. Rookbommen en fakkels zijn niet toegestaan in het stadion, waardoor de vereniging een geldstraf kan verwachten. Spandoeken zijn ook verboden. De situatie is er niet beter op geworden sinds in maart vorig jaar drie doden vielen bij rellen van rivaliserende ultras van Raja Casablanca.

De Marokkaanse autoriteiten zijn al langer bezig met een strijd tegen ultras, die is gebaseerd op het uitbannen van hooligans. Een maand voor het drama van Casablanca kwamen de ministers van Justitie, Binnenlandse Zaken en Sport samen in Rabat om een oplossing voor het voetbalgeweld te vinden. Daaruit kwam een probleem voor de ultras: ook zij zijn in het vizier van de autoriteiten gekomen.

“Ze willen ons het liefst helemaal weg hebben,” vertelt een van de vijf Hercules-supporters met wie ik aan tafel zit. Ze zijn jong, begin twintig. Een paar werken in het bedrijfsleven, een paar studeren nog. Ze zijn allemaal als casual gekleed, clubemblemen dragen ze vandaag niet. Ze zijn het er niet mee eens dat al het voetbalgeweld meteen aan hun groep wordt gelinkt.

Op 2 november 2016 werden er twintig auto’s in de fik gezet nadat IR Tanger uit een bekertoernooi geschoten was. Daarnaast botsten supporters met de politie, wat tot vijftig gewonden leidde. Er werden 23 mensen gearresteerd. “Het gebeurde twee kilometer van het stadion en er werd meteen geroepen dat het leden van Ultras Hercules waren. Maar de mensen die hier verantwoordelijk voor zijn, waren helemaal niet in het stadion met ons,” zeggen de vijf ultras.

Maar wie was er dan verantwoordelijk voor de situatie in het stadion? Daar vlogen stoeltjes door de lucht. Volgens de supporters van Hercules hebben supporters van MAS hen de hele avond geprovoceerd en betraden het speelveld na afloop. Daarom gooiden de Ultras Hercules stoeltjes. “Er zijn maar weinig mensen in Marokko, of in de rest van de wereld, die een nederlaag zomaar slikken,” zeggen de vijf ultras.

Gek genoeg zijn de ultras en de autoriteiten het met elkaar eens wie de grootste onruststokers zijn in het stadion: de zogenaamde onbegeleide minderjarigen. Er zijn twee manieren om het stadion Ibn Batouta van IR Tanger in te komen. Op de reguliere manier, met een kaartje van rond de zes euro, maar dan moet je langs de beveiliging en door een tourniquet. Maar je kunt ook de wat minder reguliere route nemen. Je leidt de politie af, klimt over de omheiningen en rent het stadion in.

De onbegeleide minderjarigen zijn er meester in geworden om zich op de minder reguliere manieren het stadion in te wurmen – met ernstige gevolgen voor het Marokkaanse voetbal. De ultras zeggen dat zij minderjarigen geen toegang tot hun tribune geven, maar ze geven toe dat er nog steeds zeer jonge gastjes tussen staan. Maar de ultras willen dat de kritiek zich niet alleen op de tribunes richt. Ze eisen dat er geen kaartjes meer aan minderjarigen verkocht worden en de controles bij het stadion verscherpt worden.

“De kwetsbaarheid van het systeem vind je al ver voordat iemand onze tribune opkomt,” zegt een van de ultras. “Het is een ramp hoe het eraan toegaat bij de ingangen van het stadion.” Er staan lange rijen, wat niet goed is voor de vaak opgefokte sfeer onder supporters. Volgens de ultras helpt de autoritaire en beledigende houding van de politie en mobiele eenheid niet.

De Marokkaanse voetbalbond is zich bewust van de problemen in de competitie en wil het kaartensysteem moderniseren, nieuwe tourniquets plaatsen en stoelnummers invoeren. Vreemd genoeg wordt een stadion als Ibn Batouta als een van de beste stadions van Marokko gezien. Het werd in april 2011 geopend en voldoet aan de internationale criteria.

Maar de ultras pleiten niet alleen voor een moderner stadion, ze willen ook dat de boel in de samenleving moderner en eerlijker wordt geregeld. “Men moet beseffen dat ultra-geweld altijd voortkomt uit andere problemen. Geweld op straat, in het gezin. Maar weinig mensen in Marokko hebben het goed. Als je uit de getto komt, uit een arm deel van je stad, en dan het stadion ingaat met veel andere kansarme mensen, is de kans groter op een geweldsuitbarsting.”

“Het is beter om daar ook naar te kijken, dan alleen te roepen dat er een ultra-probleem is en daarop te focussen. Dit komt voort uit problemen met de onderwijsvoorzieningen, met gezinnen. Als daar orde en veiligheid is, zal er ook minder geweld zijn in de stadions.”

In een onderzoek kwam hooliganspecialist Abderrahim Rharib tot de conclusie dat er zeker wat moet veranderen. “Men moet middelen en manieren vinden waarmee de jongeren hun overtollige energie buiten het stadion kunnen kanaliseren. Is dit geweld niet het resultaat van het verdwijnen van sport op school en sportvelden in de steden, door de snelle urbanisering?”, vraagt hij zich af.

“Mag ik nog iets inbrengen?”, vraagt een van de Hercules-ultras. “Hier in Marokko is men bang dat hetzelfde plaats gaat vinden als in Tunesië en Egypte. Daar werden politieke revoluties aangewakkerd door ultras van voetbalclubs. Maar de mentaliteit van Marokkaanse ultras is anders. Wij zijn geen revolutionairen in politieke zin. Als we al ergens een revolutie willen, dan is dat in het corrupte voetbal hier.”

Marokkaanse supporters hebben vaker geklaagd over belangenverstrengeling bij functionarissen in het voetbal. De voorzitter van de Marokkaanse voetbalbond is bijvoorbeeld ook de voorzitter van RSB Berkane, dat op het hoogste niveau speelt. Zo wordt de voetbalbond gekenmerkt door een wirwar van politieke en sportieve belangen. Een ander voorbeeld is de voorzitter van de competitie, Saïd Naciri, die daarnaast ook voorzitter van Wyad Casablanca, politicus en zakenman is.

De ultras proberen corruptie tegengewicht te bieden door solidariteit te tonen. Ze zien zichzelf niet als een vereniging, maar als een aaneenschakeling van 1.000 supporters die hun capo’s, stad en club respecteren. Als bij Tanger de tribune van de ultras leeg blijft, dan blijft ook de rest van het stadion leeg. “Zonder het spektakel van de ultras komt niemand hier naar het stadion,” zeggen de ultras. “In Noord-Europese landen functioneert het voetbal prima zonder ultras, maar niet in Marokko. Veel toeschouwers komen hier niet voor het voetbal naar het stadion, maar voor onze choreo’s en pyro’s. Maar de autoriteiten willen een mak publiek, dat stilzit en klapt.”

De ultras klagen dat hun verhaal nauwelijks gehoord wordt, niet door clubvoorzitters en niet door de Marokkaanse media. Bij de eerste thuiswedstrijd van het seizoen, vertellen de vijf ultras, praatte de commentator de lege tribunes goed door te zeggen dat de supporters nog vakantie aan het vieren waren. Dat was op 27 augustus. Toen er op 10 september geen supporters van Tanger meereisden naar een uitwedstrijd, hadden de media een ander verhaal paraat. Volgens de kranten bleef het vak van Tanger leeg omdat de supporters schapenvlees aan het kopen waren voor het offerfeest van een paar dagen later.

xNepnieuws dus, om de waarheid te verdraaien. Maar de Marokkaanse ultras gaan nergens heen. Men kan er vanuit gaan dat de strijd tussen de ultras en de Marokkaanse autoriteiten voorlopig niet eindigt.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.