Zlatan Ibrahimovic: een epische held in een bizarre tijd

Ze veroverden stadjes aan de kust, zwaaiden bijlen in het rond en dronken zich lam, terwijl ze halve zwijnen opkloven aan enorme houten tafels. Als we zouden leven in de tijd van de Vikingen, zouden de kampvuurverhalen allemaal aan Zlatan Ibrahimovic zijn gewijd. Hij is de jongen die werd geboren in de goot maar het schopte tot koning. Hij is de jongen die, gewapend met een hoop moed en talent, een man werd die alles vernietigde wat in zijn weg stond.

Maar we leven niet in de tijd van de Vikingen. We leven in de tijd van peperdure reclame en kapitalisme. Mannen als Zlatan bedrijven nu een sport die wereldwijd wordt vermarkt als een combinatie van een slagveld en een circus. Mannen als Zlatan – nou ja, er is maar één Zlatan – worden door autofabrikanten gevraagd om hun mythische imago over te brengen op hun wagens, zodat de bolides beter in de smaak vallen bij de miljoenen fans van de halfgod op voetbalschoenen.

Nadat de Zweedse superspits zich in de strijd om de Engelse supercup op Wembley snoeihard de Engelse voetbalgeschiedenis inkopte, keek ik de reclames eens terug die Zlatan heeft gemaakt met Volvo. Daarin wordt Zlatan afgebeeld als een van de meest epische helden uit de absurde, betoverende, boeiende en verschrikkelijk kapitalistische tijd waarin we nu leven. Twee reclamespotjes sprongen me in het oog. De eerste heet Prologue, de tweede Epilogue.

Over niemand anders worden reclamespotjes van ruim vier minuten gemaakt, met de namen Prologue en Epilogue. Dankzij Zlatan zien de beelden eruit als scenes uit een superheldenfilm. Hij zegt niet veel, maar elke zin is geladen. Hier spreekt iemand wiens woorden tellen. “This is not my home”, begint hij Prologue met zijn zware stem. “I come from a different place.”

Zlatan komt uit de beruchte achterstandswijk Rosengård in Malmö. Hij vertelt verder: “My mother is from Croatia”. Dan verandert de toon van de muziek. De spanning wordt opgebouwd: “And my father comes from Bosnia”. De vader van Zlatan komt uit een dorp dat later etnisch gezuiverd zou worden. Zijn islamitische vader dronk veel, zijn katholieke moeder was kwetsbaar voor agressieve uitbarstingen: “And I grew up in this tiny suburb in Sweden.”

In Epilogue zien we Zlatan op het veld staan na zijn laatste wedstrijd voor Zweden. Hij zwaait naar de fans op de tribunes, loopt naar de kleedkamer, de douche in. Zijn haar is lang en nat. Hij ziet er weer uit als een vikingstrijder. In een andere reclame van Volvo neuriet Zlatan het volkslied van Zweden terwijl hij op een eland jaagt in de bevoren wildernis van Skandinavië.

Later loopt Zlatan het stadion uit, naar zijn vrouw en twee kinderen. Ze rijden van Parijs naar Malmö. Door de straten van de Franse hoofdstad, door het platteland, naar het noorden. Over de adembenemende brug van Kopenhagen naar Malmö, tot Rosengård opdoemt. De strijder is terug in het oude nest. Hij hangt zijn Zweedse shirt op aan een hek naast een betonnen voetbalveldje. Het veldje is aangelegd door Zlatan en draagt zijn naam. Zlatan slaat zijn armen om zijn twee zoontjes heen en vertrekt.

Dit is een moderne Zweedse mythe, betaald door een iconisch automerk – een automerk dat eigendom is van een Chinees bedrijf.

Deze reclames geven je een idee van waarom de komst van Zlatan naar Engeland precies op het goede moment komt. Geen voetballer is zo episch als Zlatan. Geen competitie is zo megalomaan als de Premier League. Zlatan is zich volledig bewust van de constructie van zijn patserige imago. De Premier League niet. De Engelse competitie neemt zichzelf vooral heel serieus.

In gesprek met Morwenna Ferrier van The Guardian gaf Zlatan een briljant inkijkje in de manier waarop hij zelf kijkt naar het imago dat hij heeft gekregen en geschapen. Zlatan is diep van binnen een zwijgzame familieman, die soms debiele dingen zegt om voor wat opschudding te zorgen en soms doet hij waanzinnige dingen doet omdat hij ze gewoon kan.

Hij is de keizer van de showbusiness van het voetbal, en als intelligente man is hij zich daar volledig van bewust. Hij komt uit een land dat bekend staat om bescheidenheid, dus Zlatan viel altijd al op door zijn onbescheidenheid. Zweden heeft de afgelopen decennia veel immigranten toegelaten, maar worstelt met de integratie. Zlatan is, zoals altijd, een uitzondering. Als zoon van immigranten werd hij de beroemdste Zweed ter wereld.

De Premier League en de televisiezenders die het hebben gekatapulteerd tot een wereld waarin alles om geld draait, zijn zich veel minder bewust van hun patserige uitstraling. De competitie is een middel voor het witwassen van geld geworden, en een open riool voor rijke mannen die hun geld hebben verdiend door schijt te hebben aan mensenrechten. De Premier League wordt meer en meer gedefinieerd door opvallende persoonlijkheden en buitensporige transferbedragen.

Manchester is daarvan het middelpunt. De rivaliteit tussen managers Pep Guardiola en Jose Mourinho wordt omschreven in bijbelse termen. De transferbedragen die de clubs aan spelers uitgeven zouden de daklozen van de stad voor de rest van hun leven kunnen voeden en huisvesten. Engeland worstelt met zichzelf. Het voetbal biedt roekeloze, oogverblindende afleiding.

Zlatan staat buiten deze blinde overdaad en is er tegelijkertijd een voorbeeld van. Hij heeft een hekel aan Guardiola en zal een sleutelspeler zijn in het drama van Pep vs. Jose. Hij is het alfamannetje der alfamannetjes, de favoriet van de adverterende merken, in hun favoriete competitie. Hij is een ongekend individu, in een wereld die geobsedeerd is door het individu, ondanks het feit dat een collectief – Leicester City – afgelopen seizoen de titel won.

Zlatan viert in oktober alweer zijn 35e verjaardag. Dit is zijn laatste kunstje. Hij heeft alles in huis, behalve de toekomst. De legende flikt het nog één keer, om daarna achter de horizon te verdwijnen.

Maar ondanks dit alles de waanzin van de Premier League, al het geld dat in het rond wordt gesmeten en de nadagen van Zlatan’s carrière, is het onweerstaanbaar om Zlatan rond te zien lopen in de Premier League. Hij ziet er nog goed uit. In een televisie-interview met Manchester United zei Zlatan het een stuk of vijftig keer: Hij is naar Manchester United gekomen om te winnen, om een god te worden boven de koning die Eric Cantona er ooit was.

Laatst ving Zlatan de grootste vis in zijn leven. Dat is een goed voorteken. Odin kijkt tevreden toe. Zlatan is nog steeds zijn favoriete zoon.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.