Van tropisch eiland naar de Premier League: de opkomst van Dimitri Payet

Sommige jongens hebben het geluk dat ze alle verwachtingen van hun talent vlekkeloos weten te overtreffen, maar dat lukt lang niet iedereen. Want voor elke Buffon en Giggs in deze wereld is er een handjevol profs die hun dromen via een veel langere en moeizamere route laten uitkomen, wat hun verhaal alleen maar fascinerender maakt.

Het aanbod van dergelijke verhalen is ontelbaar. Ian Wright werd Arsenals topscorer nadat hij jarenlang in de krochten van het Zuid-Londense amateurvoetbal had rondgedwaald, terwijl hij zijn brood verdiende als stukadoor; Rickie Lambert werkte in een verpakkingsfabriek voor bieten in zijn tijd voor de Premier League; op vijftien jarige leeftijd werkte Pappiss Cissé als een ambulancechauffeur in Senegal en de Braziliaanse spits Grafite verkocht afvalzakken op de straten van São Paolo voordat hij topscorer en speler van het jaar werd in de Bundesliga.

Dimitri Payet hoort ook in dit rijtje thuis. Op 29-jarige leeftijd staat hij nu bekend als een van de meest talentvolle spelers van Europa. Maar voordat hij deze status vergaarde, legde hij een route af die bol staat van genadeloze afwijzingen en geploeter in de lagere competities, waarbij hij tussendoor nog even in een warenhuis in Nantes achter de kassa stond.

Payet groeide op op het eiland Réunion, een tropisch eiland ten oosten van Madagascar. Het eiland telt nog niet eens tienduizend inwoners, maar dat is duidelijk geen barrière voor de productie van topvoetballers. De laatste jaren kwamen de voetballers Florent Sinama-Pongolle, Laurent Robert en Didier Agathe van het eiland af om als prof te gaan spelen. Daarbij heeft eiland een flinke lading professionele surfers voortgebracht.

Op zijn twaalfde verkaste Payet naar Frankrijk. Le Havre had hem namelijk een jeugdcontact aangeboden en dat kon hij niet laten schieten. Vier jaar later mocht hij weer naar huis. De club weigerde hem een plek in het oudere team te geven. Hij was volgens de club te klein en hij gedroeg zich te slecht. “Uiteindelijk neem ik Le Havre niks kwalijk,” zei hij afgelopen jaar. “Ik was geen makkelijk persoon, ik was altijd een van de eersten die begon te kloten. Maar alsnog was ik best getraumatiseerd door de ervaring en de beslissing dat ik niet mocht blijven. Ik dacht dat de droom voorbij was. Ik wilde op dat moment gewoon op mijn eiland wonen en voetballen.”

Voor een tijdje deed hij dat ook. Als zestienjarige werd hij de jongste speler in de hoogste divisie van Réunion, waar hij zijn klasse goed kon laten zien, ondanks tegenstanders die twee keer zo lang en breed waren als hij. Ironisch genoeg kwam Payet snel weer onder de aandacht van Franse scouts. Nantes was de eerste club die een hem aanbood een tijdje mee te trainen, terwijl ze bekend waren met de verhalen over zijn gedrag bij Le Havre.

Toch stond de club erop dat Payet naar het Franse vasteland zou komen. Zelf ontving hij het aanbod eerder met onrust dan enthousiasme. Hij vond het namelijk wel prima om zonder enige druk voor het kleine publiek van de Réunion Premier League te spelen. Daarbij trok het comfortabele thuisfront hem meer dan een tweede reis naar het onbekende.

“Ik wilde niet eens praten over mijn terugkeer naar Frankrijk,” zei hij. “Ik discussieerde erover met mijn vader en oom, en zij overtuigden mij om de gok nog een keer te wagen. Vooral van mijn vader nam ik dat aan. Voetbal is zijn passie en hij kreeg nooit de kans om verder te gaan dan Réunion.”

Dus volgde er een tweede tocht naar Frankrijk (en een bijbaantje in een warenhuis), maar dit keer werd zijn droom om te spelen voor het eerste team wel werkelijkheid. Op zijn achttiende maakte hij zijn debuut voor Nantes en hij was dat seizoen meerdere keren onderdeel van het eerste team. Vanaf dat moment begon het momentum op te bouwen.

West Ham-fans mogen papa Payet dus wel bedanken, want zonder hem zou de club nooit de speler zijn tegengekomen die veel fans nu zien als de meest talentvolle speler sinds Joe Cole. Payet heeft inderdaad wat overeenkomsten met de jonge Cole. Zo zie je bij beide een ongekend enthousiasme bij iedere aanraking van de bal en houden ze allebei van een ballet-achtig tochtje waarmee ze zich in de zestien wurmen. Het is daarom een prettig toeval dat ze een tijdje teamgenoten waren. Sterker nog, het voormalige West Ham-icoon hield het huidige icoon uit de selectie tijdens het 2011/12-seizoen in Lille.

Vroeger was het probleem van Payet vooral zijn inconsistentie. In zijn tijd bij Nantes (die uiteindelijk degradeerden), Saint-Etienne en Lille – waar hij rond zijn vijfentwintigste zat – had Payet de neiging om zich heel erg aan te passen aan het niveau, waardoor hij een talent werd dat in te weinig wedstrijden het verschil maakte.

Maar in zijn twee seizoenen bij Marseille, waar hij moest luisteren naar de veeleisende Argentijnse tactiekgoeroe Marcelo Bielsa, veranderde zijn spel en houding volledig. “Dimitri luisterde niet altijd naar het advies van de trainer en kon heel temperamentvol reageren. Hij reageerde slecht als het niet naar zijn zin ging, en dat was voor ons weer ongelooflijk frustrerend,” zei Damien Comolli, die de twintigjarige Payet bijna een decennium geleden contracteerde bij Saint-Etienne. “Maar Payet kwam op tijd bij Bielsa. Thierry Henry had Arsène Wenger, Cristiano Ronaldo had Sir Alex Ferguson en voor Dimitri was het duidelijk Bielsa.”

Hij is het er zelf ook mee eens. “Bielsa zette me voor een paar wedstrijden uit het team, waardoor ik mezelf dwong om gefocust te blijven en me niet te zelfingenomen te gedragen.” En dat pakte goed uit. In zijn tweede seizoen bij Marseille creëerde hij meer kansen dan welke speler dan ook in Europa.

Het is makkelijk om dit verhaal te zien als het klassieke verhaal van het ontspoorde jongetje dat inziet hoe belangrijk het is om hard te werken met discipline. Ja, veel daarvan is inderdaad waar. De tiener met een liefde voor naroepen en kopstoten (waarvan een tegen zijn teamgenoot Blaise Matuidi in zijn tijd bij Saint-Etienne) staat nu bekend voor zijn vlijmscherpe vrije trappen die het resultaat zijn van ontelbare uren op het trainingsveld. Dat past wel bij het cliché.

Maar dit verhaal geeft niet het volledige plaatje van Payet. Het is het zichtbare kattenkwaadkarakter dat hij uitstraalt als hij de bal krijgt. Payet heeft misschien arrogante kinderachtige trekjes, maar dat heeft er wel voor gezorgd dat hij het voetbal nooit te serieus heeft genomen. Voor hem blijft het gewoon een beetje plezier, en niks meer.

Het is ook geen verrassing dat Payet altijd een specifieke Braziliaanse voetbalheld als voorbeeld had. “Mensen zeggen dat Ronaldinho ervan houdt om verdedigers te vernederen, maar hij was altijd efficiënt,” vertelde Payet over zijn idool. “De reden dat ik een fan ben is zijn talent om een show neer te zetten terwijl hij effectief bleef.”

Het hoogtepunt van Payets carrière bij West Ham was een adembenemende vrije trap van 27 meter die in het goal voor Stratford End vloog in de FA Cup. Het was de beslissende goal in de kwartfinale. Het werd gelabeld als ‘de perfecte goal’ door Slaven Bilic, en het was een passend eerbetoon aan zijn favoriete Braziliaan.

Maar het zijn ook de slangerige bewegingen waarmee hij in alle rustig langs verdedigers slipt, zijn onstilbare dorst voor panna’s (Quincy Promes was de laatste in een lange rij met slachtoffers) en zijn toevoeging aan de kunst van het doodleggen van de bal bij een aanname, die het allemaal mogelijk maken om de vergelijking met Ronaldinho te maken.

Het is ook een vergelijking die op het gebied van speelstijl heel logisch klinkt. Beide voetballers spelen met een overvloed aan plezier, ze houden er allebei van om een showtje weg te geven en beiden kunnen met kleine geniale momentjes een wedstrijd beslissen.

Dat Payets eigen carrière bijna een spiegeling is van die van zijn idool – afgezien van het feit dat Ronaldinho al een WK medaille en een Ballon D’Or had gewonnen op dezelfde leeftijd dat Payet zijn debuut voor Frankrijk maakte – laat zien hoe je de top kan bereiken via meerdere routes, hoe lang ze ook zijn.

En dat Payet een van de meest spraakmakende spelers was bij het EK in zijn eigen land afgelopen zomer, was extra symbolisch voor zijn opkomst. Terwijl andere Franse helden van zijn generatie, voornamelijk Nasri en Ben Arfa, wegvielen na wat jaren in het midden van de hype, stapte Payet naar voren uit een carrière op de achtergrond.

Zijn vrije trap in de laatste minuut van een affiche uit de FA Cup was het hoogtepunt uit een prachtige carrière die niet makkelijk is geweest, wat zijn moeiteloze spel misschien wel suggereert.

Momenteel is hij even zijn verloren jaren aan het inhalen. In tegenstelling tot zijn reputatie waren zijn afgelopen twee seizoenen een model voor het consistent winnen van wedstrijden. Zijn absurde goal tegen Middlesbrough afgelopen maand doet nu al mee in de verkiezing voor goal van het seizoen. Hij wordt misschien in maart wel dertig, waardoor hij richting het kantelpunt van de meeste voetbalcarrières kruipt, maar hij lijkt gevaarlijker, completer en levendiger dan ooit.

Hij is ouder geworden, maar hij is niet volwassener. Hij speelt nog steeds met de ondeugende onbevangenheid die je alleen nog maar in jeugdopleidingen ziet. Hij is een artiest in elke zin van het woord. Hij is een van de weinige spelers, zoals het cliché gaat, waar de mensen voor naar het stadion komen. “Hij doet dingen op het veld waardoor je gaat staan,” zegt Bilic. “Hij laat je genieten. Dat is waar voetbal om draait.”

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.