Het probleem van antisemitisme in het hedendaagse voetbal
Foto: Imago

FYI.

This story is over 5 years old.

Sport

Het probleem van antisemitisme in het hedendaagse voetbal

“Jood! Jood!”, klonk het afgelopen maand in het stadion van Legia Warschau.

Terwijl de spelers van de Poolse topclub apathisch een 0-6 nederlaag tegen Borussia Dortmund ondergingen, voltrok zich op de tribunes een heel ander schouwspel. Op het veld was de ene na de andere aanval van Borussia Dortmund te zien, maar op de tribunes klonk de ene na de andere antisemitische kreet van Legia-supporters. De Polen hadden meer dan tien jaar gewacht op hun terugkeer in de Champions League. Voor de wedstrijd toonden ze een enorm doek met de tekst “Guess who’s back?”. Was Legia maar weggebleven.

Advertentie

In Zwitserland ging het afgelopen jaar ook mis, toen een groepje supporters van FC Luzern de achtervolging inzette op een als orthodoxe jood verklede man met FC St. Gallen sjerp. Bij een vriendschappelijke wedstrijd in Kroatië werden Israëlische spelers vanaf de tribunes begroet met “Sieg Heil”. En in Nederland gebruiken tegenstanders van Ajax natuurlijk om de haverklap antisemitische teksten. Is antisemitisme een probleem van het hele Europese voetbal? “Ja,” zegt de Israëlische historicus Moshe Zimmermann in een interview met VICE Sports. Zimmermann is sinds 1986 directeur van het Richard-Klöbner Centrum voor Duitse geschiedenis aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Zijn onderzoeken richten zich op de geschiedenis van het antisemitisme in de sportwereld.

Moshe Zimmermann

VICE Sports: Op de eerste wedstrijddag van de Champions League hoorden we antisemitische leuzen bij Legia Warschau. Weer gebeurde dit bij een Oost-Europese club. Ligt dit probleem vooral in dat deel van het continent?
Moshe Zimmermann: Zeker niet. Antisemitisme had en heb je ook in het westen van Europa. Maar in het westen is men er wel beter op voorbereid. Daar worden over het algemeen sneller maatregelen genomen. In Oost-Europa is men lange tijd helemaal niet bezig geweest met dit soort problematiek, waardoor antisemitisme en racisme daar nog vaker voorkomen.

Legia Warschau ontkende na de wedstrijd in een officieel persbericht dat de supporters antisemitisch bezig waren. Volgens de club zeiden ze “Hoer” in plaats van “Jood”. Wat vind je daarvan?
Polen is de afgelopen jaren steeds nationalistischer, bekrompener en racistischer geworden. Er wordt soms zelfs een poging gedaan om de geschiedenis te herschrijven, over bijvoorbeeld de jodenvervolging tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Door deze houding gaat de overheid en een groot deel van de bevolking niet goed om met antisemitisme, zeker niet in het voetbal. Het wordt liever ontkend en dat is niet alleen het geval in Polen.

Advertentie

Hoe moet een club volgens jou reageren als de eigen achterban antisemitische leuzen laat horen?
Sowieso op een andere manier dan wat de leiding van Legia Warschau deed. Het begint met de erkenning dat het een probleem is. De club moet de verantwoordelijke supporters straffen om ze bewust te maken van de consequenties. De doorgewinterde nazi’s zal je daarmee niet bereiken, maar er zitten zeker jongens bij die zoiets uit pure onwetendheid roepen. Die kan de club op zijn minst proberen een beetje wijzer te maken.

Hoe zie jij de ontwikkeling van antisemitisme op Europese voetbaltribunes?
Binnen harde kernen zie je een trend in Europa waarbij rechtspopulisme en racisme in opkomst zijn. Er zijn ook steeds meer agressieve supportersgroepen. Dus het gaat echt niet alleen om deelnemers van Pegida-demonstraties.

Kan je daarvan een aantal voorbeelden geven uit de afgelopen jaren?
Het is algemeen bekend dat supporters van Ajax en Tottenham Hotspur, die trots zijn op het joodse verleden van hun club, antisemitisch bejegend worden. Ik moet ook meteen denken aan het spandoek dat supporters van Dynamo Dresden in 2011 lieten zien tegen Hansa Rostock. Dat was antisemitisme in zijn zuiverste vorm.

Partizan-Fans beim Spiel gegen Tottenham; Foto: Imago

Ken je ook positieve voorbeelden van supporterskernen die dit soort problemen zelf hebben opgelost?
Bij Borussia Dortmund was er vroeger een groot probleem met extreemrechtse supporters. Mede door jarenlange inzet van supporters zelf is de supporterscultuur bij BVB nu open en tolerant. Ook in de musea van Duitse clubs wordt vaak aandacht gegeven voor de gevolgen van antisemitisme in de loop van de geschiedenis van voetbalclubs. Dat heb ik bijvoorbeeld bij HSV en Eintracht Frankfurt gezien. Dat is belangrijk voor de kennis van de eigen achterban. We zagen twee jaar geleden wat voor positieve invloed dat kan hebben, toen supporters van Bayern München hun voormalig voorzitter Kurt Landauer eerden, die was afgevoerd door de nazi’s.

Advertentie

De extreemrechtse politieke partij AfD groeit hard in Duitsland. Zie je een parallel tussen de groei van AfD en een groei van antisemitisme in het voetbal?
Ik heb dat vermoeden wel, maar dat is niet bewezen. We hebben bij Pegida-demonstraties wel gezien dat rechtsradicalen en fanatieke supportersgroepen elkaar snel weten te vinden. Ik ben er vrij zeker van dat er ook zo’n interactie is tussen AfD en bepaalde supportersgroepen.

Hoe vind je dat de UEFA om moet gaan met antisemitisme op de tribunes?
Met strenge straffen, zoals het spelen van wedstrijden zonder publiek. Dat geldt ook voor Israëlische clubs als Beitar Jerusalem, waar een uiterst racistische supportersgroep al jaren ongestraft de ergste dingen roept.

Veel voetbalsterren doen mee aan de ‘Nee tegen racisme’-campagne van de UEFA. Hebben we zo’n campagne nodig tegen antisemitisme?
Nee. Als je strijdt tegen racisme, strijd je ook tegen antisemitisme. Wat ontbreekt is goed onderwijs over wat antisemitisme is. Daarvoor ligt de verantwoordelijkheid bij scholen en onderwijs in het algemeen, niet in het voetbal.

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.